Cell

Deng epithelial cell (ibat king balat)

King biologia, ing cell ing pekasimpling dake ning organismu. Mánibat la kareng cell a atyu na deng eganaganang cell. Ing buri nang sabyan niti, e la mánibat kareng bageng ali cell deng eganaganang cell.

Cell membrane ing aus da ketang kilwal ning cell. King kilub da reng aliwang cell, makakawani la mapilang dake ning cell kareng aliwa kapamilatan da reng membrane. Organelle ing aus da kareng makakawaning dake o parting deti (anti la mong mangalating organu. Myayaliwa la papil o obra king kilub ning cell. Kayabe la kareti deng ribosome, nucleus (nung nukarin mayayakit ing DNA), ampong mitochondria.

Deng uri da reng cell

Adwa la reng pekamaulagang uri da reng cell: deng prokaryote ampong en:eukaryotic. Simpli lang cell deng prokaryote, a mayayaus muring bacteria. Den namang eukaryote, mas komplikadu la kesa kareng eukaryote. Maki Nucleus la reng eganaganang eukaryote. Deng adwang uri (prokaryote ampong eukaryote), pareu lang ating DNA. Makakawani ya iti kareng aliwa nang dake ning cell kareng eukaryote kapamilatan ning metung a membrane; alang membrane a makabalut kaniti kareng prokaryote.

Gawa la ngan king metung a cell deng organismung prokaryote.

Deng uri da reng organismung eukaryote

Adwa lang uri deng organismu: multicellular ampong unicellular

Unicellular

Ing paramecium

Bibilugan no ning metung a cell deng organismung unicellular. Deni reng alimbawa da reng organismung unicellular:

• Amoeba
• Paramecium

Mabibye lang dili ra deng organismung unicellular, at e la mangaylangang aliwang cell a sumaup karela. Anya gagawan na ning cell ing eganaganang kaylangan ba yang kumabye. Gagawan no ning balang cell deting makatuki:

• mamangan
• kikimut
• mag-respire (gagamit yang oxygen bang gawang enerhiya ing mayumu)
• dadayú na ing dinat
• magparakal ya (gagawa yang aliwang kalupa na)
• panamdaman ne ing kayang paligid

Multicellular

Bibilugan do reng dakal a cell deng organismung multicellular. Malyaring malati ya mu ing bilang da reng cell a reti. Malyari namang milyun-milyun la reng cell a bibilug king organismu. Multicellular lang organismu deng eganaganang tanamann ampong animal. E la para-pareu deng cell ning metung a multicellular a organismu. Myayaliwa la tabas ampong dagul, at myayaliwa ing obrang gagawan da king organismu. Atin yang kanya-kanyang obra ing balang metung kareti. E ra agyung gawan ing eganaganang kaylangan ba yang mye ing organismu. Kaylangan do reng aliwang cell ba lang makapagobra o gumana. Abe-abe lang mabibye, oneng e la malyaring myeng dili ra.

Ing kasalesayan ning cell

I en:Robert Hooke ing mekatuklas kareng cell. Ginamit yang microscope ba lang silipan deng organismu kanitang en:1665. Pekilagyu no reng cell king amanung Latin a cella, a mangabaldugang kwartu o silid. Ini ing pepalagyu na uling lupa lang mangalating kwartu deng cell.

Minye lang atlung tuntunan tungkul kareng eganaganang cell deng atlung biologist a Aleman – di Schleiden, Schwann at Virchov:

1. bibilugan dong cell deng eganaganang mabibye
2. ing cell ing pekamalating unit o dake ning pamibalangkas ampong pamipulayi o

pamigana da reng eganaganang organismu

1. ibat ya king aliwa pang cell a sadya nang mabibye ing balang cell

Deng ideyang deti pa murin ing katatalakaran ning teorya tungkul kareng cell (cell theory).