Sikolohía

Ding aliwa sasabian da king ing sikolohía ya ing pamagaral king pamisip na ning tau, kalupa na ning pamamie kabaldugan king kapalyarian, at pamandapat king akasanayan a bague a ena kailangan pang pibulayan. Nung atin man katutuan kaniti, dapot kapirasu yang katutuan, uling makalakuan la ding bague pang-katawan at pang-kaladua. Ding aliwa naman sasabian da king ing Psikologuia ya ing pamagaral king panugali at pamirapatdapat na ning tau, kalupa na ning bague mayayakit, matitimbang, masusuri, masusukad,at magsilbing sanakan nung nanu yata kapupuntan. Nung atin man katutuan kaniti, kapirasu yang katutuan uling malalakuan la ding bague pang-pamisip at pang-kaladua. Bayang tune milarawan ing tune nang anyu ning Psikologuia, kailangan king talingtingan la ding pesonang bibilug king pangatau na ning metung a tau. Nung talingtingan ya mu ing bague pang-katawan at itabili ya ing bague pang-pamisip at pang-kaladua, ing pamanalinting eya ganap.Antimurin, nung tatalingtingan ya mu ing bague pang-kaladua o pamisip, at itabili ya ing bague pang-katawan, ing pamanalinting eya ganap. King ulina niti, yampang ke king pamanyuri ra ding masusing Psikologong kapampangan, king ing tune nang kabaldugan ning Psikologuia, ya ing masusing pamag-aral karing atlu nang persona ning tau--Ing Personang Lasip, Ing Personang Pamisip, at Ing Personang Anghel.

Agpang karing talatuki na ning Psiko-analitikong pamamatyawan, ing malalam nang kaisipan ning tau mepirake ya king atlung dake pemansaganan dang Id, Ego, ampon Superego. Ing Id a luklukan na ning kalibyan kena re king matas a pedestal at binie re kaya ing taguring peka-sibul na ning sikanan ning tau ban lunto ing miyaliwang bague, at kareti kabilang ne ing paninap. Matampa mu ing ipaganaka tamu king ding katayang milalarawan king kalamnan ning pamisip ela bague magsilbing tangalan uling meapsi la king alapap ning diwa. Nanupata,deta mung talagang migsane king mesabing pamamatyawan ding tune makawaga king malalam nang kabaldugan. Para karing talabasang Kapampangan, marapat mu king ilarawan ya ing Psikologuia king anyung malyari nang asanak ning kaisipan, a ing tau atin yang kaladua, atin yang katawan at pamisip. Kesa king ume tamung lilito king alapap ning diwa, ume tamu king matulid a dalan at sabian tanang alang kapikakunuan king ing tau atin yang kaladua at ena bala nung tanggapan ne o ali ne ning syensya, pablasang king makabang panaun, ding talasulat king marangle na ning Psikologuia, seria deng pinimpin ing paksa ning kaladua, uling ere agyung pamatutuanan king atin pin.Etamu sasabian king agyu tayang pamatutuanan, dapot e mangabaldugan a uling eya akayabutan pamatutuanan king ala pin kaladua. Nung ing kaladua milele ya king marangle ning Psikologuia, kapilan man ing Psikologuia e miganap. Inia kesa king sabian tamung Super-ego, Ego, at Id, sabian tanang alang kanglap king ing tau katawan ya, pamisip ya, at kaladua ya.

Agpang naman karing talatuki na ning galal at parusang pamamatyawan, ing kaisipan na ning tau malinis yang papil at ing misulat karin inungyung ne ning aparalanan na king bie. Detang bague babie tula king tau ila ding dapat a malamang pasibayu nang daptan uli kaseng makabie lang tula at kapasnawan. King aliwang banda, detang dapat a babie kaplas at parusa kaministilan lang e na miulitan uling ela babie kaligayan at kapasnawan king tau nune kaligaligan. King maragul dang kapaniwalan, asasabi ra ding talatuki na niting pamamatyawan king magsilbi deng iyungyung, ibayu, O iulma ing pamirapat-dapat na ning tau kapamilatan na ning pamamie galal king pagnasan dang dapat O kaya kaparusan king era pagnasan a dapat.Maustang mayayakit king ing anti kaniting pamamatyawan, kalupa na ning Psiko-analitikung pamamatlawe, linele re ing kaladua a balamu wari ala yang ulaga ing kaladua na ning tau uling eya magsilbing sukdan, at ing maulagang bague king pamamatlawe anti kaniti ya mu kabud ing pamirapat-dapat na ning katawan. Eta na pagmulalan nung makanian ing ipairal dang kapamalakan, pablasa kaseng iting pamamatyawan meangu ya mu king pamagaral da king panugali at pamirapatdapat ding animal, at e king panugali at pamidapat-dapat ding taung maki matas a prinsipyu nung nu magbabo ya ing personang kaladua. Ing historia yang patutu, ing galal at ing parusa ala yang epektu kang Propetang Daniel, kang Mahatma Gandi, Kang Doctor Jose Rizal, at Kang Benigno Aquino Jr. at dakal pang aliwang e tatakut keng parusa at e sugapa keng galal pablasang magbabo ya king pangatau ra ing personang kaladua. Bilang kagalangan karing talatuki na niting pamamatyawan, eta mu sasabian king makalisya ya king katutuan ing karelang pamamatlawe, nune sasabian tamung nung katawan yamu, agyang makikasamut yapang pamisip ing metung a pamamatyawan, nung ala yang kaladua, ing pamamatyawan eya ganap.