Panlasa

Ing panlasa ing metung kareng pekakaraniwan at maulaga kareng en:sense o panamdam da reng animal. Iti ing diretsung kabalwan king sangkap ning materyal, keraklan kapamilatan da ring chemoreceptor cell. Kawangis ne ning panlasa ing pamamau, nung nukarin ne ababalu ning organismu ing sangkap nang chemical ning medium (ing angin) a makapadurut kaya kapamilatan da reng chemoreceptor. Nung likidu ya ing medium, “lasa” murin ing paglarawan king dapat a iti.

Kareng tau, ta-transduce de o lilikas deng en:taste bud at dadalan karing atlu karing labing adwang cranial nerve. Dadalan no ning facial nerve (VII) deng panamdaman tamung lasa manibat king dake ning dila adwang katlu king arap, kabang ing glossopharyngeal nerve (IX) naman ing magdala kareng alalasa tamung ibat king metung a katlung bandang gulut. Samantala, itang metung nang sanga ning vagus nerve (X) ing magdala karetang alalasa tamu manibat king kagulutan ning lukib ning asbuk (oral cavity). Mapo-process ya o panigobran ing impormasyun ibat kareting cranial nerve ketang en:gustatory system o sistema ning pamanlasa.

Antimong pangkabilugan a tuntunan (general rule), ing panlasa, metung yang piyaben-abayan at e saktung pamagtantya king pamiugnayan (interaction) da reng myayaliwang lasa, deng mayumu, maslam, mapait, malat ampong en:umami. E maulaga ing lugal na nitang atatakman king dila, lipat ning karaniwang at e ustung palage tungkul king metung a “taste map” (mapa ning panlasa) da reng lugal a makaparikil kareng myayaliwang lasa king dila [1] Archived Disyembri 18, 2005 at the Wayback Machine. Ing tutu, mayayakit la king mabilug a dila deng kawa-kawaning grupu da reng taste bud a mákakilala king balang metung kareng en:basic tastes o pekamaulagang lasa.

Nung mesabat ya ing kapitna ning dila at e mekaparlang impormasyun king utak tungkul king lasa, sabyan da reng taung medobli ing penamdaman dang lasa para king mayumu, maslam, malat ampong mapait.

See also Flavor Lon ya murin ing en:Flavor (lasa)

Ing panlasa (taste) king aesthetics

Ing “taste” o panlasa malyari ya mu namang mangabaldugang akakit tamu’t panamdaman ing legwan en:aesthetic quality, at yalis ta ya ing pisikal a kataya king metung a kauryan (quality o kalidad) a pangkaisipan o intelektwal. Magumpisa yang mangabaldugang metung a bageng pangtalimhaga (metaphorical) ing panlasa, at mangabaldugan yang mapilan a katas ning kabyasnang pangkalinangan o pangkultura, a malapit king konseptu ning en:discrimination o pamangilala king masanting o matas a klasi. Malyari yang nang munye tuntunan nung nanu ing masanting a klasi ampong e masanting a panlasa (good taste) at e masanting a panlasa (bad taste). Uli na niti, malyari yang maging basi ning pamipitna ning sosyedad o en:social division, at yang panibatan ning cultural hierarchy (pamitukituki ra kátas o ranggu deng tau agpang king kultura).

Ibat ya king kalabing anam a siglu (16th century), at bunga ne ning en:Mannerism da reng Italiano ing makabayung konseptu ning “panlasa”: ing ideyang ing “panlasa” metung yang kauryan o kalidad a e makatuglung king estilu (style), a ya mung magdala kaniti — nanupata, ing estilu malyari ya muring awsang panlasa, alimbawa ing — though the style might be designated a taste, such as "the Antique taste"— migumpisa ya kareng malapit kang en:Pope Julius III. Minuna yang metupad king en:Villa Giulia a mitikdo king gilid ning Roma kanitang 1551 anggang 1555.

Kanitang panaun ning en:the Enlightenment, ing “panlasa” metung ya pa muring kauryan a pangkabilugan (universal), a malaring makilala king sanumang makabyeng kuswelu kenu mang maki balu o kasanayan king kultura. Anyang minaliwa ing paglalawe (perspective) uli ning en:Romanticism, linto ya ing makasalungat a palageng "Beauty is in the eye of the beholder" (atyu king lalawe ing legwan). Uling makabasi ya king palage ning indibidwal ing legwan, para-pareu la bayat o ulaga deng myayaliwang palage nung nanu ing masanting.

Ing panlasa antimong metaphor para king karanasan ampong belwan

Nung atakman me ing metung a bage, anti mu mong sinabing malyari yang “danasan” o “abalu” ing metung a bage kapamilata’ning pamanyuri karing kayang kauryan king diretsung pamakiugnayan kaniti, ba meng akilatis iti o abalu uri.

Lon la murin deti