Sistemang nerbiosu

Ibat king Wikipedia
(Miyalis direksiun manibat king Sistema nerviosa)

Ing sistema nerviosa o nervous system ning animal ing manibala king pamangimut da reng kalamnan, manantabe (monitors) kareng organ, gagawa at mag-process kareng input ibat kareng panamdam (senses), at papalyari kareng [[action (philosophy)|kimut]] (actions) (lon ya ing Central Nervous System).

Kareng animal a alang utak, e gagawa o maging daralanan da reng isip at kapanamdaman (emotions). Uli na niti, ya ing babye diwa o “anima” kareng animal (maliban kareng sponge).

Ing sistema nerviosa da reng vertebrate[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Keraklan, mapipitna ya ing sistema nerviosa da reng vertebrate king central nervous system (CNS) ampong peripheral nervous system (PNS). Ing CNS bibilugan ne ning utak ampo ning medula espinal. Ita namang PNS, bibilugan de reng eganaganang nervios at neuron a e kayabe king CNS. Deng keraklan kareng awsan dang “nerves” o nervios, (a ing katutwan axon la) tuturing do kayabe king PNS. Ita namang peripheral nervous system, mapipitna ya king en:somatic nervous system ampo ing en:autonomic nervous system.

Organisation of the Vertebrate Nervous System
Peripheral Somatic
Autonomic Sympathetic
Parasympathetic
Enteric
Central

Ing somatic nervous system ing manibala ba lang mikakametung (coordinated) deng kimut ning katawan, at bang tanggap stimulus manibat king kilwal. Ing autonomic nervous system ing dake ning sistema nerviosa kareng kimut a e sasaryan, nung nu malilyari ing pamag-mantining pangkilub (internal maintenance).


Mapipitna ya ing autonomic nervous system king [[sympathetic nervous system|sympathetic division]] ampong [[parasympathetic nervous system|parasympathetic division]]. Makibat ya ing sympathetic nervous system king peligru o king stress. Ya ing sangkan nung bakit sisikan ya kabug ing pusu at mitatas ing prisyun ning metung a tau, bukud kareng aliwang pamanaliwa king pamipulayi (physiological changes) ning katawan, pati na ing panamdaman nang pamikarug o pangasabik a panamdaman ning tau. Samantala, apapansinan ta ne man ing parasympathetic nervous system neng makapaynawa ya’t taimik kabilyan (relaxed) tamu. Iti ing manibala king pamagkitid (constriction) ning pupil, ing pangabagal king kabug ning pusu, ing pangaliwalas da reng uyat a daralanan ning daya, ampo ing “pamanyalangi” o pamagsinyal (stimulation) kareng sistema king pamaglaso pamangan ampong pamani (digestive and genitourinary systems).

Lon la murin deti[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Template:Nervous system Template:Biological tissue