Bataan

Ibat king Wikipedia
Bataan
Bandera kan Bataan
Bandera
An opisyal na selyo kan Bataan
Selyo
Mapa ning Kalibudtarang Luzon ampong Bataan ilage
Mapa ning Kalibudtarang Luzon ampong Bataan ilage
Map
Puuk: 14°40'48"N, 120°27'0"E
BansaFilipinas
LabuadKalibudtarang Luzon (Rehiyong III)
TuknanganLalawigan
Mitatag1754
KapitolyoBalanga
Pamamahala
 • LiderAlbert S. Garcia
Sukad
 • Kabilugan1,372.98 km2 (530.11 sq mi)
Populasyun
(Sensu ning 1 Mayu 2020)
 • Kabilugan853,373
 • Densidad620/km2 (1,600/sq mi)
 • Pamimalemale
208,941
IDD:area code +63 (0)47
Uryanprimeru klasing lalawigan
Panakitan (₱)₱4,320,735,808.14 (2022)
AmanuMag-indi
Mariveleño
Ambala
Tagálug
Websaytbataan.gov.ph

Ing Bataan (Kapampángan: Batang) metung yang lalawigan ning Filipinas king malapulu ning Bataan king Luzon. Ing lalawigan dake ne ning Labuad ning Central Luzon (Kalibudtarang Luzon).Ing siduan ning Bataan iya pin ing Balanga Lakanbalen at ding makapadurut a lalawigan ilapin ding lalawigan Zambales at Pampanga king pangulu. Ing malapulu makayarap ya king Dayat Malat ning Mauling Tsina king bandang albugan at king Manila Bay king bandang aslagan. Agpang keng 1 Mayu 2020 ning sensus, atin yang populasyun a 853,373 a katau kareng 208,941 a pamimalemale.

Ing Bataan sikat ya keng kasalesayan uling iya ing tauling talakad da ring kawal ning America at Filipinas bayu la medaig ka reng kawal da reng Japon inyang Meto-Yatung Labanan II. Ing Bataan Death March kaya ya mipalagyu ini nung nu megumpisa ing pamaglakad da reng kawal Americanu at Filipinu.

Deng Tau at Kalinangan[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Deng Taung Bantug king Bataan

1. Evangeline Pascual (Orani)- artista at dating reyna ning leguan 2. Leonardo Roman- (Pilar)- dating gubernadaor ning Bataan. Kaluguran ne ing dating senador Vicente Sotto III. 3. Enrique "Tet" Garcia- (Pilar/Balanga)- kabalitan ya king lagiung "Mr. Petrochem." Menyambut yang gubernador inyang alalan 2004 4. Abet Garcia- (Balanga)- anak neng Enrique Garcia. Dati yang pamuntuk balen bayu ya meging katawan inyang alalan 2004. Ing kayang kayamanan ya pin ing kayang maganakang lupa at mayabilu ya.

Geograpiya[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Politikal[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Ing Bataan atin yang 11 balen at 1 Lakanbalen.

Lakanbalen[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Balen[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Physikal[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Ing Bataan Telapulu metung mabatung makasuglung ka reng bunduk ning Zamabales king Luzon, Filipinas. Kakawani ne ing Manila Bay keng Dayat Malat ning Mauling Tsina. Ing telapulu atiu ya rin ing Mount

Maranun a Amlat[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Ing lalawigan ning Bataan tinatag neng Gubernador-General Pedro Manuel Arandia inyang 1754.Meyakua ya ka reng gabun ning Pampanga at ka reng corregimientus ning Mariveles nung nu ya, inyang panaun aita, kayabe ya ing Maragondon, Cavite lipat ning Manila Bay.

Inyang 1647, deng kawal pandagat ning Dutch dinugpa la king bangsa nung nu la mignasang sakupan de ing kapuluan ka reng gamat ning España. Ding kawal da ring dayu alipul do ring tau ning Abucay king Bataan. Inyang tauling 1700s, y Limahong, metung a piratang Isik ginamit ne ing Bataan para sakupan ne ing Luzon, nung nu ya e migtagumpe.

Meto-Yatung Labanan II[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Ing Bataan sinikat ya inyang Meto-Yatung Labanan II. Bayu 1941 la maniakup ding Japon, ding US Army menyalikut lang 1,000,000 US gallon (3,800 m³) a gasolina keni.

Kaibat ning ditak a panaun a milabas inyang minyaakup la ring Japon inyang Disyembri ning 1941, ding misasaup a Americanu at Filipinu a kawal ditak-ditak masasaul la at apisabi ra ri General Douglas MacArthur gawan de ing Bataan ing tauling talakad. (lauen ye mu rin ing Battle of the Philippines (1941-42). Inyang Eneru 7, 1942, deng kawal da reng Japon megumpisa deng lisuban ing malapulu. Inyang Abril 3 deng Japon bigsak da ing eganaganang sikan da ka reng kawal a Filipinu at Americanu ka reng makatagan king malapulu. Ing Bataan mibagsak ya inyang Abril a 9 at ing Bataan a Kamatayan a Pamaglakad ka rin ya migumpisa. Mga 70,000 a merakap a Americanu at Filipinung kawal, mengapilitan lang maglakad maigit dinalan a kilumetru manibat Bataan papuntang Tarlac.

Karinan Pangakit[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Resorts Raven Resort (Abucay, Bataan), Abucay County Resort (Abucay, Bataan), Villa Amanda Resort (Abucay, Bataan), Lavinia Resort (Orani, Bataan), Annjoline's Resort (Orani, Bataan), Big Splash Resort (Orani, Bataan), Paran Resort (Samal, Bataan), Joyous Resort (Balanga, Bataan)

Ma-amlat a Karinan Mount Samat - Shrine of Valor (Pilar, Bataan), First Abucay Catholic Church (The 411-year old Church), Zero Kilometre Death March Marker

Natural-made places of interest Dunsulan Falls, Pasukulan Falls(Abucay, Bataan)

Beach Resorts Montemar Beach Resort (Bagac,Bataan), Sunmoon Beach Resort (Bagac, Bataan), Waterfront Beach Resort (Morong, Bataan), Bay Spring Resort (Mariveles, Bataan), Benipres Beach Resort (Orion, Bataan)

Kasapning Artikulu[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Demograpiku[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Sensus ning Populasyun
Bataan
TaunPop.±% p.a.
1903 46,787—    
1918 58,340+1.48%
1939 85,538+1.84%
1948 92,901+0.92%
1960 145,323+3.80%
1970 216,210+4.05%
1975 263,269+4.03%
1980 323,254+4.19%
1990 425,803+2.79%
1995 491,459+2.72%
2000 557,659+2.75%
2007 662,153+2.40%
2010 687,482+1.38%
2015 760,650+1.94%
2020 853,373+2.29%
Sanggunian: Philippine Statistics Authority[2][3][4][5]

Panibatan[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Suglung Palwal[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]