Ilokanu (amanu)

Ibat king Wikipedia
Ilokanu
Spoken in: Filipinas 
Region: Pangulu Luzon
Total speakers: 7.7 miliun, manga 2.3 miliun, kadwang amanu = 10 miliun ngan 
Ranking: 75
Language family: Austronesian
 Malayo-Polynesian
  Borneo-Philippines
   Northern Philippine
    Northern Luzon
     Ilokanu 
Writing system: Latin (Filipino variant);
Sadyang makasulat king Baybayin
Language codes
ISO 639-1: none
ISO 639-2: ilo
ISO 639-3: ilo

Ing Ilokanu (malyari muring: Ilocano, Iluko, Iloco, ampong Iloko) ing amanung maki katlung dakal diling magsalita king Filipinas.

Metung yang amanung Austronesian a kamaganak da reng amanu anti ing Indonesian, Malay, Fijian, Maori (ning New Zealand), Hawaiian, Malagasy (ning Madagascar), Samoan, Tahitian, Chamorro (ning Guam ampo ing w:Northern Mariana Islands), Tetum (ning Aslagang Timor), at Paiwan (ning Taiwan).

Amlat[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Menibat la reng taung magsalitang Austronesian-ibat king dake nang mawli ning China a dinalan king Taiwan. Dinatang la reng familia ampong lipi kapamilatan da reng viray o bilog, meaning a mangabaldugang bangka. Menibat ya ing amanung Ilokano king i-, a mangabaldugang "from" (ibat king), ampo ing looc, a mangabaldugang "cove or bay", anya "people of the bay."

Pamitinduk-tinduk (Classification)[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Atyu king sarili nang sanga ning familiang Cordilleran ning Filipinas ing Ilokanu. Walu lang miliung tau deng gagamit kaniti antimong tubung amanu (native language).

Metung yang lingua franca king dake nang pangulu ning Luzon ing Ilokanu, at gagamitan deng antimong kadwang amanu deng maygit kareng adwang miliung tau a maki tubung amanu king Pangasinan, Ibanag, Ivatan, at aliwa pang amanu king Pangulung Luzon.

Karinan[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Pamirake ning populasiun a Ilukanu. Paragulan ne ing larawan ba mung akit ing dake ra king porcientu.

Manuknangan la reng Ilokanu king makitid at mabatung labwad king pangulu-albugan (northwest) nang sepu ning Luzon, a makasipit king pilatan ning kabundukang Cordillera king aslagan ampo ing Dayatmalat ning Mawling China (South China Sea) king albugan. Uli na ning karelang kabilyan, megi lang malapit king metung at metung, matipid, masipag ampong matiyaga. Ini murin ing sangkan nung bakit ala lang patugut mamalis tuknangan bang manintun mas masanting a pamikatagun at gabud ang pikabyayan. Lipat ning atyu kareng lalawigan a Ilocos Norte, Ilocos Sur, La Union ampng Abra, ing karelang taganang labwad, míkalat la king aslagan ampo king mawli ning sadya rang tutuknangan.

Mitipun-tipun la reng minunang Ilucanu king Cagayan Valley, deng kabundukan ning Apayao, ampo reng kapatagan ning Pangasinan anyang kalabingwalu ampong kalabingsyam a dilanwa o siglu, at ila na ing dakal dili o metung kareng dakal dili kareng lugal a reti. Keta namang kadwang pulung siglu, dakal a familiang Ilucanu ing minalis king Menila ampo reng kasiping nang balen, at angga na king Mindanao. Ila ing minunang lahi o bangsang Filipinung minalis a tsa-rakal king Pangulung America (itang awsan dang Manong generation). Mangaragul lang comunidad deng atikdo da, lalu na kareng estadu ning Hawaii, California, Washington ampong Alaska. Ing Ilucanu ing amanu rang siswan deng keraklan kareng orihinal a Filipinung minalis king America anyang kadwang pulung siglu, dapot mas dakal la reng gagamit Tagalug kareng Filipino-American uling iti ing kikilalanan nang pambansang amanu ning kapamahalan ning Filipinas.

Darakal la murin deng Ilucanu king Libutad a Aslagan, Hong Kong, w:Japan, w:Singapore, Canada ampong w:Europa.

Karaniwan a sasabyan[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Wa Wen
Ali Saan or Haan
Patakla ka? Kumusta ka?
Mayap a yaldo Naimbag nga aldaw
Mayap a yabak Naimbag a bigat
Mayap a gatpanapun Naimbag a malem
Mayap a bengi Naimbag a rabii
Nanu ka lagyu? Ania ti naganmo? (keraklan, papakuyad de iti king Aniat' naganmo?)
Nukarin ya ing banyu? Ayanna ti banio?
Palsintan daka o kalugurán daka Ay-ayatenka or Ipatpategka
Panupaya yu o pasensya na kayu Pakawan or Dispensar
Kantut mo ate ko butasin si Aliah
Mamun naku o Mako naku o Sigi Agpakadaakon or Kastan/Kasta pay (Till then) or Sige (Okay) or Innakon (I'm going)

Lon la murin deti[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Suglung a palwal[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Wikipedia
Wikipedia
Ilokanu (amanu) edition ning Wikipedia, ing Timawang Enciclopedia