Keragulang Menila

Ibat king Wikipedia
Keragulang Menila
Mapa ning Filipinas ampong Keragulang Menila ilage
Mapa ning Filipinas ampong Keragulang Menila ilage
Map
Puuk: 14°35'N, 121°0'E
BansaFilipinas
LabuadFilipinas
MitatagNobyembri 7, 1975
KapitolyoMenílâ
Sukad
 • Kabilugan611.39 km2 (236.06 sq mi)
Elebasyun
3 m (10 ft)
Populasyun
(Sensu ning 1 Mayu 2020)
 • Kabilugan13,484,462
 • Densidad22,000/km2 (57,000/sq mi)
 • Pamimalemale
3,499,652
IDD:area code +63 (0)2
Websaytmmda.gov.ph

Ing Keragulang Menila o Metropolitan Manila keng salitang English, (Tagalug: Kalakhang Maynila) o National Capital Region (NCR) iyang pangpitung peka maragul a lualas king Asia, at pang16 a pekamarakal a populasyun king mabilug a yatu. Keragulang Menila kayabe ya ing Menila, ing balen tungku ning Filipinas, at ding 16 a makapadurut a lakanbalen at balen kayabe ne ing Quezon Lakanbalen, ing balen tungku manibat 1948 anggang 1976. Ing Keragulang Menila ya ing siduan ning politika, pamagsiasat, kalinangan, at aguman ning Filipinas, at peka modernung lakanbalen ning Maulingaslagan ning Asia. Kareng pakatuknang karin ausan diyang "Menila". Ustung susulat kukuyaran deng keraklan M.M.. Agpang keng 1 Mayu 2020 ning sensus, atin yang populasyun a 13,484,462 a katau kareng 3,499,652 a pamimalemale.

Orientation[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Ing Keragulang Menila (Metro Manila) ya ing pekamalating labuad, dapot ya ing pekamarakal diling populasyun at pekamakapal a taung bilang, ating populasyun a 9,932,560 (2000 sensus) king lualas a 636 kilometru kudradu mu. Iya mu ing labuad a alang lalawigan. Ing labuad ding sepu na ilapin ding lalawigan ning Bulacan king pangulu, Rizal king aslagan, at Cavite ampong Laguna king mauli. Ing Keragulang Menila (Metro Manila) makapasipit ya keng Manila Bay king bandang albugan at king Laguna de Bay king bandang maulingaslagan at ing Pasig River lalalbas ya pilatan da, pipitnan ne ing labuad.

Ena kalupa da reng aliwang labuad nung nu la mirakerake antimong lalawigan, Ing keragulang Menila (Metro Manila) o ing National Capital Region (NCR), pirakerake re anting apat a epapalalakad distritu, nung nu dala inaptas agpang keng geograpfia keng lapit keng Ilug Pasig. Dening distritung areni melalang la inyang 1976 dapot ala lang representanti king Congressu at ala lang gubyernung local, ena kalupa deng lalawigan. Dening distritung areni magagamit la para keng piscal at "statistical" a pamangailangan.

Deng lakanbalen at balen a atiu keng NCR inaptas dalang apat a distritu a makatuki:

Mumunang Distritu

Pangaduang Distritu

Pangatlung Distritu

Pangapat a Distritu

Keng papil, ing Menila ya pin ing balen tungku ning gubyernung Filipinas, ing katutuan the tungku makapalibut la keng Keragulang Menila. Ing sangang pamuntuk o executive at administrasyun atiu Menila, makanyan mu rin keng justicia. Ing matas a kapulungan (Senate of the Philippines) atiu ya Pasay Lakanbalen, at ing mababang kapulungan (Congress of the Philippines) king Quezon Lakanbalen.

Pangadake Politika[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Map of Metro Manila showing the cities and municipalities.

Ing Keragulang Menila atin yang labing apat lakanbalen at atlung balen. Balang metung ing paplakad ing Mayor at kayabe la ngan keng Metro Manila Mayor's League, nung nu la dake ning Metropolitan Manila Development Authority (MMDA).

Lakanbalen Populasyun¹   Lapad (km²)   Populasyun balang metrukudradu (per km²)
Quezon Lakanbalen 2,173,831 161.12 13,492
Menila 1,581,082 38.55 41,014
Caloocan Lakanbalen 1,177,604 53.33 22,081
Las Piñas Lakanbalen 528,011 41.54 12,710
Pasig Lakanbalen 505,058 31.00 16,292
Valenzuela Lakanbalen 485,433 44.58 10,889
Taguig Lakanbalen 467,375 47.88 9,761
Parañaque Lakanbalen 449,811 47.69 9,432
Makati Lakanbalen 444,867 27.36 16,260
Marikina Lakanbalen 391,170 33.97 11,515
Muntinlupa Lakanbalen 379,310 46.70 8,122
Pasay Lakanbalen 354,908 19.00 18,679
Malabon Lakanbalen 338,855 15.76 21,501
Mandaluyong Lakanbalen   278,474 11.26 24,731
 
Balen Populasyun¹ Dagul/lapad (km²) Pop. Pangasiksik (per km²)
Navotas 230,403 10.77 21,393
San Juan 117,680 5.94 19,811
Pateros 57,407 2.10 27,337

¹ 2000 Census

Demograpiku[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Sensus ning Populasyun
Keragulang Menila
TaunPop.±% p.a.
1903 328,939—    
1918 461,166+2.28%
1939 993,889+3.72%
1948 1,569,128+5.20%
1960 2,462,488+3.83%
1970 3,966,695+4.88%
1975 4,970,006+4.63%
1980 5,925,884+3.58%
1990 7,948,392+2.98%
1995 9,454,040+3.30%
2000 9,932,560+1.06%
2007 11,566,325+2.12%
2010 11,855,975+0.90%
2015 12,877,253+1.59%
2020 13,484,462+0.91%
Sanggunian: Philippine Statistics Authority[1][2][3][4]

Amanu[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Filipino (the National Language that is based on the Manila lingua franca) at English pareu lang linguae francae, at halus egaagana aintidian da king Keragulan Menila. Atin mu ring aliwang salitang mayayagkas ka rin antimo ding Tagalog, Cebuano, Bicolano, Waray, Kapampangan, Ilocanu, and Maranao. Ka reng salitang dayu a mayayagkas ka rin abe la ring bukud keng English Spanish, Sindhi, Punjabi, Japanese, Bahasa Indonesia, Korean, Basque, at dakal pang ibat king Europa.

Kasalpantayanan[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Ing peka kasalpantayanan da ding Filipinos yapin ing Roman Catholicism. Deng Isik at Indians Buddhism at Hinduism, at deta naman aliwang Mestizo, American, European, at penganak Isik keraklan Protestanti la. Ing Islam iyang kasalpantayan da reng Maranao Filipinos, Arabs, and Indonesians.

Pamagaral[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Ing Metro Manila ya ing karinan da ring pekamasanting diling pipagaralan keng bangsa, antimo rengAteneo de Manila University, University of the Philippines, De La Salle University, Centro Escolar University, University of Asia and the Pacific, at ing University of Santo Tomas. Deng aliwang tanyag ilapin deng Far Eastern University, University of the East, Miriam College, Assumption College, at AMA Computer University. Banua-banua libu-libu lang estudyanting magaral keti a manibat kerang aliwang bangsa ning Asia antimo reng ibat Tsina, Japan, Korea, and Vietnam, ampo reng iabt Europa, mumunta la king Filipinas para keng primera klasing pamagaral.

Lawen ya rin[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Panibatan[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]

Ding suglung a palual[mag-edit | alilan ya ing pikuwanan]